عیار طلا کلمه ای است که احتمالا تا به الان هزاران بار شنیده اید اما معنای دقیق و نحوه محاسبه آن را نمی دانید. طلایی که از معادن استخراج می شود یک فلز نرم است در صورتی که با فلزات دیگر ترکیب نشود استحکام لازم را بدست نمی آورد. حتماً شما هم فیلم های قدیمی دیده اید که برای اطمینان از این که طلا خالص است یا خیر آن را روی شعله نگه می داشتند و سپس با دندان زدن و علامت جای دندان عیار طلا را بررسی می کردند اما خب این روش ها دیگر منسوخ شده است و روش های جدید جایگزین شده اند.
عیار طلا چیست؟
برای اندازه گیری هر فلزی یک واحدی مشخص شده است عیار هم واحد اندازه گیری خلوص آلیاژهای طلا و دیگر فلزات گران بهاست در واقع هرچه عیار طلا بیشتر باشد، آن طلا خالص تر است.
طبق قانون، در ایران عیار پایین تر از عیار 18 نداریم و عیار 18، عیار استاندارد طلا است.
عرضه طلا با عیارهای پایین تر از 18 در بازار ایران ممنوع است و تولید این ها فقط برای صادرات طلا مجاز می باشد.
طلای ۲۴ عیار
طلای 24 عیار کاملاً زرد و درخشان است و خالص ترین نوع طلایی است که در جواهرات و صنایع مورد استفاده قرار می گیرد همانطور که گفتیم طلا به خودی خود بسیار نرم است به همین دلیل طلای 24 عیار از استحکام کمتری نسبت به دیگر طلاها برخوردار است.
طلای 22 عیار
طلای 22 از 22 واحد طلا و 2 واحد فلزات دیگر ساخته می شود و بیشتر برای ساخت جواهرات ساده مورد استفاده قرار می گیرد از دیگر فلزات از قبیل مس ، نقره و غیره که به نسبت سختی زیادی ندارند برای سختی طلا های 22 عیار استفاده می شود.
طلای ۱۸ عیار
طلای 18 عیار بسیار مقاوم بوده و متشکل از 75% طلای خالص و 25% از ترکیب آلیاژهای معروف مثل طلا و مس یا طلا و نیکل است. طلای 18 عیار تمام ویژگی های یک طلا غیر از نرمی و شکل پذیری را دارد.
طلای 14 عیار
طلای 14 عیار با میزان خلوص 58.5 درصد از 14 واحد طلا و 24 واحد فلزات دیگر مثل مس هستند، تشکیل شده است.
طلای 12 عیار
طلای 12 عیار یا نیم عیار که دارای خلوص 50 درصدی طلا است و از 12 واحد طلا و 12 واحد فلزات دیگر برای ساخت این طلاها استفاده می شود.
طلای 10عیار
از مقاوم و سخت ترین نوع طلا، طلای 10 عیار است که با میزان خلوص 41.7 درصدی از 10 واحد طلا و 14 واحد فلزات دیگر برای تولید استفاده می شود.
فرمول محاسبه عیار
برای محاسبه عیار از فرمول X=24.frac{M-g} {M-m} استفاده می شود که در آن x نشان دهنده عیار آلیاژ، Mg جرم خالص طلا و Mm جرم کل جسم است. در صورتی که عیار آلیاژ، جرم خالص طلا و جرم کل جسم را داشته باشیم به کمک این فرمول می توانیم به راحتی عیار طلا را مشخص کنیم.
تفاوت طلای ۱۸ عیار با طلای ۲۴ عیار
از نظر مقاومت و خلوص طلای 18 عیار بهترین حالت طلا است و همانطور که گفتیم در طلای 18 عیار 75 درصد طلای خالص است یعنی 18 واحد از 24 واحد یک قطعه طلا از فلز گرانبهای طلا و 6 واحد دیگر آن از ترکیب آلیاژهای معروف مثل طلا و مس یا طلا و نیکل ساخته شده است اما طلای 24 عیار، کاملا زرد و درخشان و خالص ترین نوع طلای است. در طلای 24 عیار از 99.9% طلای خالص استفاده شده است. در صنعت طلا و جواهر هم از طلاهای با عیار 24 استفاده می کنند. در واقع طلای ۲۴ عیار، بدون ناخالصی است و طلای ۱۸ عیار درصد خاصی از ناخالصی را دارد.
نحوه سنجش عیار طلا به چه صورت است؟
عیار سنجی طلا با روش های مختلفی نظیر استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر، سنگ محک و روش کوپلاسیون امکان پذیر است که در ادامه در رابطه با این روش ها به صورت مختصر صحبت می کنیم.
قبل از بررسی این روش ها باید با یک اصطلاح آشنا شویم.
تیز آب سلطانی: تیز آب سلطانی همان اسید نیتریک خالص است که در اصطلاح عامیانه به آن جوهر شوره هم می گویند. با افزودن یا کم کردن جوهر نمک به آن خاصیتش برای سنجش عیار طلا را تغییر می دهند. در واقع به فرآیند ترکیب جوهر نمک و تیز آب سلطانی برای سنجش عیار طلای، تیز آب عیار شده یا اسید عیار شده می گویند. مثلا برای اندازه گیری طلای 18 عیار باید -5 سی سی جوهرنمک و -3 سی سی تیز آب سلطانی را ترکیب کرد.
- دستگاه اسپکتروفتومتر و کوپلاسیون
سنجش عیار طلا با این دستگاه ها کمی پیچیده است و فقط توسط متخصص ها انجام می شود زیرا در این روش باید به کمک دستگاه اسپکتروفتومتر مقدار مشخصی از طلا را در تیز آب سلطانی حل شود و سپس با کشیدن منحنی و با مقایسه ی استانداردهای مختلف عیار فلز مورد نظر تعیین شود.
- عیارسنجی طلا با سنگ محک و تیز آب سلطانی
این روش سنتی از رایج ترین روش سنجش عیار طلا است. برای این کار ابتدا باید طلا را روی سنگ کوارتز یا سنگ محک بکشید سپس به اندازه یک قطره بسیار کوچک از تیزاب سلطانی عیار شده را روی آن بریزید در اینجا سه حالت پیش می آید:
- اگر فلز واکنش نشان ندهد یعنی عیار آن با عیار تیز آب یکی می باشد.
- اگر کمرنگ شود، یعنی عیار فلز پایین تر از عیار تیز آب می باشد.
- اگر خط طلا از روی سنگ محک از بین برود یعنی آن فلز، عیار بسیار پایینی یا این که طلا نیست دارد.
- عیارسنجی طلا با کلید شاخص (کلید شاهد)
کلید شاخص یا کلید شاهدکه به ترتیب زیر انجام می شود:
- طلا را روی سنگ محک می کشند.
- کلید شاخص را هم روی سنگ محک می کشند.
- حالا خطوط به جا مانده از طلا و کلید شاهد را یکدیگر هم مقایسه عیار طلا را مشخص می کنند.
دو سوال متداول
محاسبه عیار طلای دست دوم چگونه است؟
برای خرید طلا فروشنده علاوه بر محاسبه قیمت روز طلا، اجرت، سود، عیار و مالیات را در نظر می گیرد و طلا را به شما می فروشد اما زمانی که قصد فروش طلا را دارید در خوش بینانه ترین حالت 1.3 از عیار طلا کم شده و طلا را با در نظر گرفتن عیار 740 یا حتی 735 از شما خریداری می شود که این کاهش عیار به دلیل کثیفی و یا شکستگی طلا می باشد.
چرا بر روی طلا های ساخت ایران عبارت 18k درج شده؟
k مخف کلمه karat یا عیار است در نتیجه 18k به معنای عیار 18 می باشد.
